وفات حضرت ام البنین علیها السلام و روز تکریم مادران و همسران شهدا
بانوی وارسته، فاطمه ملقب به "ام البنین"، دختر حزام فرزند خالد بن ربیعة بن کلاب است.
مادر حضرت ام البنین، لیلا و یا شمامه از خانواده سهل بن عامر بن مالک بن جعفر بن کلاب است که همه پدرانش، از مردان شجاع و نامدار عرب در منطقه حجازند.
ازدواج با حضرت علی (علیه السلام)
پس از شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، امام علی علیه السلام با برادرش عقیل که در نسبشناسی عرب خبره بود، درباره انتخاب همسری که اصیل باشد و فرزندانی دلیر و جنگاور بیاورد، مشورت کرد. عقیل، فاطمه بنت حزام را پیشنهاد و علی علیه السلام با او ازدواج کرد.
فرزندان حضرت ام البنین (علیها السلام)
ثمره ازدواج امیرالمومنین علیه السلام با حضرت ام البنین سلام الله علیها چهار پسر رشید بود به نامهای: عباس علیه السلام، جعفر، عبدالله، عثمان که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام البنین، یعنی مادر پسران میخواندند.
عشق و علاقه به اهل بیت (علیهم السلام)
ام البنین سلام الله علیها که از دامان خاندانی ادب پرور برخاسته بود، در محضر اسوه ادب علی آن را بارور ساخت و الهی گردانید. او در پیشگاه خدا ادب بندگی را نگاه میداشت، و نسبت به مردم فروتن بود؛ ولی بزرگترین نمود ادب او، در برابر علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها و فرزندان معصوم آنان است. هنگامی که به خانه علی قدم نهاد، خود را نه به عنوان جانشین فاطمه سلام الله علیها، بلکه به عنوان خادم فرزندان فاطمه(س) میدانست. با آنان به ادب رفتار میکرد و آنها را گرامی میداشت. عباس از این سرچشمه ادب، تربیت آموخت که بردارش حسین را همیشه یا سیدی و یا اباعبدالله خطاب میکرد و همواره ادب را در گفتار و رفتار خود نسبت به فرزندان زهرا نگاه میداشت. از این رو، خود و فرزندانش مانند پروانهای بر گرد شمع وجود امام علی علیه السلام و یادگاران پیامبر صلی الله علیه و آله و فاطمه زهرا سلام الله علیها میگشتند و از نور ایشان پر فروغ میشدند.
اهل بیت علیهم السلام نیز که سرچشمههای کرامت و فضیلت اند، همواره حق مادری ایشان را به جا آورده و پاس خدمت هایش را نگه داشته اند.
وداع با پسران
هنگام وداع با پسرانش وقتی که همراه اباعبدالله الحسین علیه السلام به سوی مکّه و کربلا حرکت میکردند، با روی باز از آنان استقبال کرد. پاسداری از وجود حسین را به آنان سفارش فرمود و فداکاری در راه حسین را به آنان گوشزد کرد. به راستی، برای او آسان بود که داغ جانسوز چهار فرزندش را ببیند، ولی حسین به سلامت باشد؛ پسرانش در راه حسین قطعه قطعه گردند، ولی حسین بماند.
از این رو، وقتی بشیر خبر شهادت شهیدان کربلا را آورد، ایشان نخست نه از فرزندانش، بلکه از حسین پرسید و سراغ حسین را گرفت و گفت: «فرزندانم فدای حسین باد»
پاسداشت نهضت عاشورا
سنگینی مصیبت امام حسین علیه السلام و لزوم پاسداری از نهضت عاشورا و رساندن پیام آن به آیندگان اقتضا میکرد که بازماندگان و وابستگان این حادثه، آن را با هر روش ممکنی زنده نگاه دارند و یکی از این راهها، برپایی مراسم سوگواری و عزای عمومی بود.
حضرت ام البنین سلام الله علیها یکی از کسانی بود که این وظیفه مهّم را برعهده گرفت و آن را به انجام رسانید.
از ویژگیهای بسیار مهم ایشان، توجه به زمان و مسائل مربوط به آن است. وی پس از واقعه عاشورا، از مرثیه خوانی و نوحه سرایی استفاده کرد تا ندای مظلومیت کربلاییان را به گوش نسلهای آینده برساند.
بی شک، این موضوع افزون بر بار سیاسی، بارِ عاطفی نیز داشته است. ام البنین (س) سخنوری توانا و شاعری خوش بیان بود. وی به همراه فرزند عباس عبیدالله در بقیع حاضر میشد و بر شهیدان کربلا نوحه سرایی میکرد.
من فرزندانی داشتم که به سبب آنها مرا ام البنین میگفتند، ولی اکنون دیگر برای من فرزندی نمانده و همه را از دست داده ام. ام البنین علیها سلام با این حرکت پرشور خود به بیان حماسه عاشورا و دلیری و شجاعت فرزندان خود، نمایاندن مظلومیت حق و حقیقت، بازگو کردن تاریخ کربلا واعتراض به حکومت جابرانه و ظالمانه یزید و امویان دست زد.
وفات ام البنین (سلام الله علیها)
سرانجام، زندگی سراسر فضیلت، مهر، عاطفه و مبارزه حضرت ام البنین سلام الله علیها، در حدود ده سال بعد از حادثه کربلا به پایان رسید. آن بانوی بزرگوار پس از حادثه جانسوز کربلا، بار رسالت سیاسی و اجتماعی خویش را در زنده نگه داشتن حماسه جاویدان عاشورای حسینی به زیباترین شکل ممکن به انجام رسانید.
زنی که عمری را در راه عشق به ولایت اهل بیت علیهم السلام گذراند، جام زندگانی جاویدان نوشید و از غم دنیا آسوده شد؛ بانویی که همسر شهید، مادر شهید و یکی از پیام رسانان خونین عاشورا بود و همه چیز خود را در راه خدا، خالصانه تقدیم کرد.
وی را در قبرستان بقیع و در کنار آرامگاه امام مجتبی و فاطمه بنت اسد به خاک سپردند.
سنّ او را در هنگام وفات میان ۶۰ تا ۶۵ حدس زده اند.